Ηθική*

Περιγραφή:

Η "Ηθική" του Σπινόζα είναι βιβλίον πραγματευόμενον περί ηθικής, ηθικής ατομικής και ηθικής κοινωνικής. Και η Ηθική του Σπινόζα έχει τούτο το μέγα προσόν, ότι δεν είναι η ηθική του οίκτου και της απαρνήσεως των εγκοσμίων. Εάν λ.χ. ο Μετσνικώφ καταλήγει εις το συμπέρασμα ότι ο οίκτος είναι ως επί το πλείστον η αντίδρασις εναντίον μεγάλου τινός κακού και ότι τούτου εξαφανιζομένου ο οίκτος είναι όχι μόνον ανωφελής αλλά και βλαβερός, ο Σπινόζα δεν είναι λιγότερο αυστηρός υπό την άποψιν αυτήν, χαρακτηρίζων τον οίκτον ως ανωφελή και κακόν, εξορίζων δε αυτόν τελείως από τον βίον του σοφού, του οποίου η σοφία, κατ’ αυτόν, όχι του θανάτου αλλά της ζωής είναι μελέτη. Εξ εναντίας, μπορεί κανείς να ειπεί ότι παν ό,τι η νεοτέρα επιστημονική εμπειρία ηδυνήθη να προσφέρει εις την ανθρωπότητα, υπό την άποψιν αυτήν, ως πόρισμα σαφές των ερευνών της, φαίνεται σαν απαύγασμα της Ηθικής του Σπινόζα. Πρέπει να σημειωθεί ότι η "Ηθική" του Σπινόζα δεν μπορεί δυστυχώς να αποτελέσει αντικείμενο πρόχειρου αναγνώσματος. Χρειάζεται, εκτός βαθμού τινός εξοικειώσεως εις φιλοσοφικάς αντιλήψεις, σύντονος προσοχή και επανειλημμένη μελέτη. Η αμοιβή όμως του κόπου είναι πλούσια και ο κατορθών να προσανατολιστεί επαρκώς εις τα διδάγματα της σπινοζείου ηθικής θα αισθανθεί τον εαυτό του ανυψούμενον κατά τινά πόδας και τα πάθη, υπό των οποίων κατά το μάλλον ή ήττον αγόμεθα όλοι εις τας καθημερινάς μας αντιλήψεις, αμβλυνόμενα οπωσδήποτε μέχρι ενός σημείου αν όχι σβηνόμενα εντελώς.