Προσευχητάριον κατανυκτικόν

Περιγραφή:

Βασισμένη στην ψαλμική έκφραση "επτάκις της ημέρας" (Ψαλμ. 118, 164), η παράδοση της Εκκλησίας μοίρασε στα επτά την προσευχή του ημερονυκτίου και ξεχώρισαν οι ακολουθίες: Μεσονυκτικό με την προοιμιακή προσευχή, Όρθρος με την Πρώτη Ώρα, Τρίτη Ώρα, Έκτη Ώρα, Ενάτη Ώρα, Εσπερινός, Απόδειπνο (μέγα ή μικρό).
Όπως είναι γνωστό, όλες αυτές οι ακολουθίες περιέχονται στο Μέγα Ωρολόγιο. Και ανάλογα με το εορταστικό ή μη περιεχόμενο κάθε ημέρας, ο Εσπερινός και ο Όρθρος παρουσιάζουν παραλλαγές και συμπληρώνονται με ύμνους από άλλα λειτουργικά βιβλία: η Παρακλητική περιέχει την υμνολογία κάθε ημέρας της εβδομάδας στους οκτώ ήχους, τα Μηναία τις ακίνητες εορτές για όλες τις ημέρες του έτους, το Τριώδιο και το Πεντηκοστάριο τις κινητές εορτές των ομωνύμων περιόδων. Και οδηγός για την τέλεση των ιερών ακολουθιών κατά τις διάφορες περιπτώσεις είναι το Τυπικό.
Είναι φανερό ότι η πλήρης τέλεση των ακολουθιών απαιτεί, εκτός από γνώσεις, και πολλά βιβλία που δεν μπορούν πάντοτε να υπάρχουν. Γι' αυτό έχουν συνταχθεί διάφορα λειτουργικά βοηθήματα ("προσευχητάρια"), μικρά σε όγκο, που περιέχουν τα πιο απαραίτητα στοιχεία, με σκοπό όχι να υποκαταστήσουν τα κανονικά λειτουργικά βιβλία, αλλά να εξυπηρετήσουν στην ατομική προσευχή και, σε κάποιο βαθμό, στην παρακολούθηση των ακολουθιών στον ναό.