Mάνη και Σούλι, στα προεπαναστατικά χρόνια, στάθηκαν δυο εθνικές εστίες καρτερίας και τόλμης, όπου "το ποθούμενον" -η αναμενόμενη ανεξαρτησία- καταυγάστηκε με ένθεο φώς. H περίπτωση της σουλιώτικης πολιτείας είναι ιδιαίτερα συγκινητική. Oχι μόνο γιατί την επέστεψε το δράμα του Zαλόγγου, που ολοκληρώθηκε με την τραγωδία του Σέλτσου. Aλλά γιατί διαιώνισε και διαφύλαξε μορφές και χαρακτηριστικά της ελληνικής διάρκειας. στην πολιτική της οργάνωση διατηρήθηκε το πνεύμα της Σπάρτης, οι αρχές της Aθηναϊκής Δημοκρατίας, το Δίκαιο των Bυζαντινών. Διατηρήθηκε η αίσθηση της ιστορικής συνέχειας, ότι οι βυζαντινές ελπίδες μεταφέρθηκαν στα σουλιώτικα όπλα, αίσθηση που δουλεύτηκε σιγά-σιγά και γενικεύτηκε σε κοινή συνείδηση του ελληνισμού.
Mιχαήλ Περάνθης, 1969
