Οθωμανικές θεωρήσεις για το Οικουμενικό Πατριαρχείο
Περιγραφή:
ο Οικουμενικό Πατριαρχείο αποτέλεσε μετά την Άλωση κομβικό θεσμό του "Βυζαντίου μετά το Βυζάντιο", δηλαδή του ορθόδοξου κόσμου της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, συνυπάρχοντας με την "αλλόπιστη" οθωμανική πολιτική εξουσία για περίπου πέντε αιώνες (1453-1923). Κατά την περίοδο αυτή, η Μεγάλη Εκκλησία επεξέτεινε σημαντικά την παρουσία της και σε άλλα πεδία πέρα από το θρησκευτικό: απονομή δικαιοσύνης, κοινωνική πρόνοια, εκπαίδευση, διαμόρφωση πολιτικής ιδεολογίας, οικονομικές δραστηριότητες. Έτσι το Πατριαρχείο παρέμεινε, ακόμη και μετά την ανεξαρτησία του Ελληνικού Κράτους, ένας καίριος θεσμός του Ελληνισμού, ενταγμένος παράλληλα στην οθωμανική έννομη τάξη.
Η μελέτη αυτή αποτελεί συμβολή στην ιστορία τόσο της Μεγάλης Εκκλησίας -αλλά και των ορθοδόξων υπηκόων των Σουλτάνων και βεβαίως των Ελλήνων-, όσο και των οθωμανικών θεσμών, στο μέτρο που εξετάζει τις σχέσεις Πατριαρχείου και Υψηλής Πύλης βασιζόμενη κυρίως σε οθωμανικά έγγραφα και φέρνοντας έτσι στο φως την άποψη της Οθωμανικής Διοίκησης. Καταβλήθηκε προσπάθεια ώστε η ανάλυση των παραπάνω εγγράφων να ξεφύγει τόσο από νομικίστικου χαρακτήρα θεωρήσεις, όσο και από κάποια στερεότυπα και "αυτονόητα" που παγιώθηκαν ιδιαίτερα μετά την επικράτηση της εθνικιστικής ιδεολογίας στον Βαλκανικό χώρο. Οι σχέσεις Πατριαρχών και Σουλτάνων ερμηνεύονται σε συνάρτηση με πολύπλοκες οικονομικές, κοινωνικές και πολιτικές διαδικασίες, που αναπτύχθηκαν στους κόλπους όχι μόνο της ελληνικής αλλά και της οθωμανικής κοινωνίας γενικότερα, από τον 17ο ως τις αρχές του 20ού αιώνα. Γίνεται έτσι προσπάθεια να διερευνηθούν, μεταξύ άλλων, οι μηχανισμοί μετάβασης από το Γένος των Ρωμαίων στο Έθνος των Ελλήνων. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)
