Η πόλη των εικόνων

Στο διάστημα ανάμεσα στον 6ο και τον 5ο αιώνα π.Χ. οι κεραμείς της Αθήνας πλημμύρισαν τον κόσμο της Μεσογείου με μεγάλες ποσότητες αγγείων διακοσμημένων με ποικίλες εικόνες. Αυτές οι εικόνες χρησιμοποιήθηκαν και χρησιμοποιούνται έως σήμερα για να εικονογραφήσουν την αρχαία ιστορία ή την καθημερινή ζωή, σε βάρος της ιδιαιτερότητάς τους ως μέσου μαζικής πληροφόρησης. Αλλά κανένα μέσο δεν είναι αθώο, καμία εικόνα δεν λέει τα πάντα…

Λαμβάνοντας υπόψη τα δεδομένα της κοινωνικής και θρησκευτικής ανθρωπολογίας καθώς και της σημειολογίας, οι συγγραφείς του ­βι­βλίου προσπάθησαν να αξιοποιήσουν τον πλούτο αυτών των μοναδικών πηγών, δείχνοντας την εξαιρε­τική ποικιλία και τη βαθιά τους πολυπλοκότητα. Το βιβλίο προσκαλεί τον αναγνώστη σε μια διαδρομή μέσα από την εικονογράφηση των αγγείων. ­Άλ­­λοτε αναδεικνύοντας τη λογική του εικονογραφικού συστήματος και τον τεχνητό χαρακτήρα της εικονογραφίας, άλλοτε παρουσιάζοντας μεγάλα πολιτισμικά θέματα (το κυνήγι, ο πόλεμος, οι γυναίκες, ο έρωτας, οι εορτές), όλα τα κεφάλαια οδηγούν στην πιο ανησυχητική μορφή εκείνου του κόσμου, στον ­Διόνυσο, τον θεό του ιερού οίνου, στα μαγικά προσωπεία, στις ζωικές μεταμορφώσεις. Ξεφυλλίζοντας τις σελίδες του, οι εκπλήξεις πολλαπλασιάζονται: πολλές εικόνες προβληματίζουν με την αγριότητα, τη βία και τον παράξενο χαρακτήρα τους. Μεταφερόμαστε σταδιακά ή περνάμε απότομα από την «κλασική» αντίληψη για τις ανθρώπινες σχέσεις σε σκηνές που αντανακλούν τις κρίσεις και την αναστάτωση εκείνων των κοινωνιών. Οι τεχνίτες επεξεργάζονται τα στοιχεία της κοινότυπης και καθημερινής πραγματικότητας και δημιουργούν μια ανομοιογενή μαρτυρία για το περιβάλλον στο οποίο εργάζονται, πλάθοντας έναν κόσμο με απεικονίσεις συχνά φανταστικές, έναν κόσμο που αποκρυσταλλώνει το «φαντασιακό» της κοινότητας: εκεί όπου ξετυλίγονται τα οράματα, οι αντιφάσεις, οι εμμονές, οι φοβίες μιας πληθωρικής κοινωνίας. Κατά παράδοξο τρόπο, μέσα από αυτή την εξωτική απόσταση οι αρχαίοι Έλληνες γίνονται τόσο προσιτοί σ’ εμάς.

Το έργο είναι καρπός της στενής συνεργασίας του Ινστιτούτου Αρχαιολογίας και ­Αρχαίας Ιστορίας του Πανεπιστημίου της Λωζάννης και του Κέντρου Συγκρι­τικών Μελετών για τις Αρχαίες Κοινωνίες στο Παρίσι (το σημερινό Κέντρο Louis Gernet στην Ερευνητική Μονάδα ΑΝΗΙΜΑ – Ανθρωπολογία και Ιστορία του αρχαίου κόσμου της Σχολής Ανώτερων Σπουδών στις Κοινωνικές Επιστήμες).

Κείμενα των Claude Bérard, Christiane Bron, Françoise Frontisi-Ducroux, François Lissarrague, Alain Schnapp και Jean-Louis Durand, με πρόλογο του J. P. Vernant.