Η χορεύτρια

Περιγραφή:

Η χορεύτρια έφτανε το πρωί, οκτώ παρά τέταρτο, στον Γκαρ ντυ Νορ. Μετά έπαιρνε το μετρό ώς την Πλατεία Κλισί. To κτίριο όπου στεγαζόταν η Σχολή Ουακέρ ήταν αρχαίο. Στο ισόγειο, καμιά δεκαριά μεταχειρισμένα πιάνα, φύρδην μίγδην, σαν σε αποθήκη. Στους ορόφους, κάτι σαν κυλικείο μ’ ένα μπαρ, και οι αίθουσες διδασκαλίας χορού. Δάσκαλός της ήταν ο Μπαρίς Κνιάσεφ, ένας Ρώσος που θεωρούνταν από τους κορυφαίους... Μια ιδιαίτερη μυρωδιά παλιού ξύλου, λεβάντας και ιδρώτα.

Παρίσι, δεκαετία του ’60. Μια νέα χορεύτρια, που μεγαλώνει μόνη το παιδί της, νιώθει να απειλείται από τους ανθρώπους που πίστευε ότι ανήκαν πια αμετάκλητα στο παρελθόν της. Από αυτούς τους ανθρώπους προσπάθησε να ξεφύγει για να αφιερωθεί στην τέχνη της. Το βιβλίο μάς εισάγει στον κόσμο του χορού στο Παρίσι, με τη σκληρή του πειθαρχία• περιγράφει τις περίπλοκες σχέσεις της χορεύτριας με τον γιο της και τον αφηγητή (είναι ή όχι εραστής της; Παίζει τον ρόλο του πατέρα του γιου της;), το σκοτεινό παρελθόν της και το έντονο παρόν της.
Ο Μοντιανό, με απατηλά ανάλαφρο ύφος, μας μιλά για την τέχνη, τον πόθο, την επιμονή της αγάπης, τον κίνδυνο, τη θρησκευτική συγκίνηση, τη νοσταλγία, τον χαμένο και ξανακερδισμένο χρόνο.

* * *

Ο Μοντιανό ζωγραφίζει για μία ακόμα φορά την αινιγματική ατμόσφαιρα του Παρισιού, αλλά εδώ αφηγείται τη στιγμή όπου, βγαίνοντας από την εφηβεία, στοχάζεται πάνω στη γραφή και αρχίζει να βλέπει τον εαυτό του σαν συγγραφέα. Μας δίνει ορισμένα στοιχεία για να κατανοήσουμε τη διαδικασία της δουλειάς του, που βασίζεται στην κατάργηση των φράσεων και των παραγράφων. Κατασκευάζει μια ποιητική αναλογία με τον χορό, μια «πειθαρχία» που προσπαθεί να αποβάλει, όσο μπορεί, οτιδήποτε περιττό. Ένα λογοτεχνικό κείμενο πρέπει να διατηρεί αποκλειστικά και μόνο την ουσία του. Εκ του πλαγίου, αυτό το μυθιστόρημα θα μπορούσε να διαβαστεί ως το μανιφέστο του συγγραφέα.
Politis

Αν και ολιγοσέλιδο, το νέο μυθιστόρημα του Μοντιανό φαίνεται να συμπυκνώνει όλο του το έργο, σε μια υπέροχη επιτομή. Η γραφή του Μοντιανό υπνοβατεί. Βηματίζει ψηλαφητά μεταξύ ύπνου και ξύπνιου, μνήμης και λησμονιάς. Οι τόποι, τα πρόσωπα, οι εποχές, όλα αυτά είναι συνήθως θαμπά, ρευστά, σαν σε όνειρο. Σχεδόν ποτέ, ούτε αφού τελειώσουμε κάποιο βιβλίο του, δεν καταφέρνουμε να ξεφύγουμε εντελώς από το ημίφως. Μοντιανό, ο πρίγκιπας του σφουμάτο… 
Le Monde

Βιβλίο για τη λογοτεχνία ως χορό, ως πειθαρχία και ως αγκυροβόλι, η Χορεύτρια χορεύει στον ρυθμό των αναγγελιών των σιδηροδρομικών σταθμών –τόπων που κατεξοχήν παραπέμπουν στον Μοντιανό–, αλλά και πολλών παριζιάνικων εκκλησιών, κάτι πολύ λιγότερο συνηθισμένο. Αν η λογοτεχνία είναι ασκητική, όπως ο χορός, σημαίνει άραγε πως είναι και μυστικιστική; Στο έργο του Μοντιανό, ανοίγει μια θρησκευτική ρωγμή. 
Esprit

Σε αυτό το μυθιστόρημα, πλημμυρισμένο από μια ευαίσθητη μελαγχολία, συναντιούνται ο χορός και η γραφή. 
La Croix

Όταν η τόσο προσφιλής στον συγγραφέα μνήμη παραχωρεί τη θέση της στη λήθη. Μυθιστόρημα γεμάτο ερωτηματικά, για ένα Παρίσι που σβήνει. 
Télérama

Ο Μοντιανό υπογράφει το πιο αέρινο, φίνο, διαυγές από τα τόσο ωραία μυθιστορήματά του. 
L’Obs

Μέσω της επανάληψης των ήχων, των φωτισμών, των ονομάτων που φέρουν οι χαρακτήρες και οι δρόμοι, ο Μοντιανό μάς βυθίζει σε μια κατάσταση όπου ονειρευόμαστε ξύπνιοι. Μας καλεί, χωρίς να το αποκαλύπτει, σε μια περιπέτεια οιονεί μυστικιστική. Το παρελθόν δεν υπάρχει· χάρη στην πένα του, μετατρέπεται σε αιώνιο παρόν. 
Le Temps

Η γοητεία του Μοντιανό δεν οφείλεται μονάχα στη νοσταλγία για το παρελθόν, για το Παρίσι που χάθηκε, αλλά και στη σύνθεση μιας διαχρονικής ατμόσφαιρας, όπου αναμειγνύονται αβεβαιότητα, λήθη και δυσφορία. Αισθήσεις τις οποίες ο συγγραφέας μεταδίδει με το δοκιμασμένο στυλ του. 
Le Figaro

* * *

Ο Πατρίκ Μοντιανό (γ. 1945), Νόμπελ Λογοτεχνίας 2014, είναι ο δέκατος πέμπτος Γάλλος που τιμήθηκε με το ίδιο βραβείο. Αναγγέλλοντας τη βράβευσή του, η Σουηδική Ακαδημία αναφέρθηκε στην «τέχνη της μνήμης, χάρη στην οποία ο συγγραφέας ζωντάνεψε τις πιο ανεπαίσθητες ανθρώπινες ιστορίες κι έφερε στο φως τη ζωή στην Κατοχή».
Έχει τιμηθεί επίσης με το Μεγάλο Βραβείο Μυθιστορήματος της Γαλλικής Ακαδημίας το 1972, με το βραβείο Goncourt το 1976, με το βραβείο του Ιδρύματος Pierre de Monaco το 1984 και με το Μεγάλο Βραβείο Λογοτεχνίας Paul Morand για το σύνολο του έργου του το 2000.

---