Εθνικός Διχασμός: Οι υπεύθυνοι (Α΄ τόμος)

Αναμφισβήτητα δύο ήταν τα σημαντικότερα γεγονότα που συντάραξαν τη νεότερη ελληνική ιστορία και τα οποία αφορούσαν στην εθνική ολοκλήρωση και το μέλλον του ελληνισμού. Η διαφωνία μεταξύ βασιλιά Κωνσταντίνου και πρωθυπουργού Ελευθερίου Βενιζέλου ήταν η συνέπεια της καταστροφής του 1922, που ακολούθησε. Για τα δύο αυτά ιστορικά γεγονότα, υπάρχει αρκετή σύγχυση στη διάνοια των περισσοτέρων Ελλήνων, λόγω άγνοιας ή και ημιμάθειας. Αποφάσισα, λόγω της διαπίστωσης αυτής, πριν από είικοσι χρόνια, να μελετήσω σε βάθος τα σχετικά γεγονότα για να καταλάβω, πρώτα εγώ, τι ακριβώς είχε συμβεί τότε. Σύντομα αντιλήφθηκα ότι ήταν καθήκον μου να κοινοποιήσω τις γνώσεις που θα αποκτούσα, σε βιβλίο, ώστε να γίνουν κτήμα και του ευρύτερου ελληνικού κοινού.

Σκοπός των βιβλίων μου, δεν είναι να υμνήσω ή να κατηγορήσω κάποιους από τους πρωταγωνιστές της εποχής εκείνης, αλλά να αναζητήσω και να βρω την πηγή και την αλήθεια των γεγονότων ή τουλάχιστον να προσεγγίσω, όσο το δυνατόν περισσότερο, προς αυτές. Η πολύχρονη μελέτη μιας εκτεταμένης πρωτογενούς βιβλιογραφίας, είχε σαν αποτέλεσμα να με οδηγήσει σε συγκεκριμένα συμπεράσματα, τα οποία δεν φοβήθηκα να διατυπώσω στις σελίδες, των βιβλίων μου. Τα συμπεράσματα αυτά είναι, κατά την άποψή μου, επαρκώς τεκμηριωμένα, με διασταυρωμένες μαρτυρίες τρίτων, πέραν πάσης αμφιβολίας, κατά το δυνατόν, αντικειμενικών. Αυτή η πολλαπλή και ως ένα βαθμό πολύπλοκη διασταύρωση των δεδομένων, έγινε δυνατή μετά από ψηφιοποίηση βιβλιογραφίας πλέον των 100.000 σελίδων ιστορικών κειμένων, που με πολύ κόπο αναζήτησα και βρήκα. Με την ψηφιοποίηση αυτή έγινε σχετικά εύκολη η αναζήτηση ιστορικών γεγονότων, σχετικών με συγκεκριμένα θέματα, σε ολόκληρη τη χρησιμοποιηθείσα από εμένα βιβλιογραφία.

Το βιβλίο αυτό, για τον «Εθνικό Διχασμό», θα έπρεπε να είχε προηγηθεί, χρονικά, του εκδοθέντος για τους υπεύθυνους της καταστροφής του 1922, όμως, λόγω του προχωρημένου της ηλικίας και του φόβου πιθανών συνεπειών μιας νόσησης κατά την πανδημία, με οδήγησε στην απόφαση να προηγηθεί η συγγραφή και η έκδοση του σπουδαιότερου ιστορικού γεγονότος, που ήταν η μικρασιατική καταστροφή, η οποία καθόρισε το μέλλον του ελληνισμού και να ακολουθήσει η έκδοση των βαθύτερων αιτιών της, που ήταν ο λεγόμενος «Εθνικός Διχασμός».

Όπως και στα ήδη εκδοθέντα βιβλία μου, έτσι και στο παρόν, επιδίωξή μου ήταν, «η κατανόηση, η εξήγηση, η ερμηνεία. Ούτε η εξύμνηση, ούτε η καταγγελία», όπως γράφει ο καθηγητής πολιτικής ιστορίας και πολιτικής επιστήμης, στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, Γιώργος Μαυρογορδάτος στον πρόλογο του βιβλίου του, «1915 – Ο Εθνικός Διχασμός». Παρ’ όλα αυτά και παρά τις καλύτερες προθέσεις μου είναι πολύ πιθανό να δοθεί, σε κάποιους, η εντύπωση ότι παίρνω το μέρος της μιας εκ των δύο, τότε, ελληνικών παρατάξεων και ότι μεροληπτώ υπέρ αυτής. Όμως και εδώ θα επισημάνω ότι, «τα πράγματα μεροληπτούν, όχι εγώ. Εντελώς αντικειμενικοί παράγοντες, σε πολλά επίπεδα, συνθέτουν μία εικόνα περισσότερο θετική για τη μία πλευρά και περισσότερο αρνητική για την άλλη», που σημειώνει και πάλι στον πρόλογο, του ίδιου βιβλίου του, ο καθηγητής Μαυρογορδάτος,

Κατά τη συγγραφή του παρόντος βιβλίου, κρίθηκε αναγκαία, η εκτεταμένη κάπως αναφορά των, προ του Α΄ Παγκόσμιου Πολέμου, γεγονότων και στη συνέχεια εκείνων του Εθνικού Διχασμού που ακολούθησε και ο οποίος βρήκε την Ελλάδα πρόσφατα διπλασιασμένη, αλλά ανέτοιμη για τη συμμετοχή της σε ένα νέο πόλεμο. Οι αναγνώστες θα πρέπει να μου συγχωρήσουν την επανάληψη, μέσα στο κείμενο, κάποιων ιστορικών γεγονότων, διότι έκρινα πως έτσι υπενθύμιζα σημαντικές απόψεις και γεγονότα, που ενδεχομένως σε ένα τόσο εκτεταμένο ιστορικό κείμενο, θα μπορούσαν να είχαν ξεχαστεί κατά τη διάρκεια της ανάγνωσής τους. Επίσης να μου συγχωρήσουν και κάποια ιστορικά πισωγυρίσματα, αναγκαία προς πληρέστερη ανάλυση και κατανόηση γεγονότων τα οποία συνδέονται με άλλα που προηγήθηκαν ή ακολούθησαν του εξεταζόμενου. Το βιβλίο είναι χωρισμένο σε εννέα μέρη, αλλά ο αριθμός των κεφαλαίων είναι 121, με σκοπό την εύκολη ανεύρεση ενός γεγονότος, με βάση τον τίτλο του κεφαλαίου.

Πιστεύω ότι ο συγγραφέας ιστορικών γεγονότων, οφείλει να αναζητά και να αναδεικνύει την ιστορική αλήθεια, στο βαθμό που είναι αυτό δυνατό, με οποιοδήποτε κόστος και αν συνεπάγεται. Το οποιοδήποτε κόστος της ανάδειξης της ιστορικής αλήθειας, ωχριά εμπρός στο μεγάλο εθνικό όφελος το οποίο προκύπτει από την ανάδειξή της. Εξ άλλου και ο ιστορικός Μαρκεζίνης επισημαίνει, στην εισαγωγή του Γ΄ τόμου του έργου του, τη σημασία της πλήρους και αντικειμενικής ιστορικής γνώσης, «διότι μόνον η πλήρης γνώσις της ιστορίας ενός συγχρόνου Έθνους επιτρέπει εις αυτό να αντιμετωπίζη επιτυχέστερον τα προβλήματα του παρόντος και του αμέσου μέλλοντος».

Είναι γεγονός ότι ο συγγραφέας ιστορικών γεγονότων κινδυνεύει να χαρακτηριστεί από τον λιγότερο ή περισσότερο προκατειλημμένο αναγνώστη, πως μεροληπτεί υπέρ της μίας ή της άλλης των δύο μεγάλων αντιμαχόμενων πολιτικών ομάδων της εποχής εκείνης. Όμως, η ουσία δεν είναι η αναζήτηση, προς ποια παράταξη φαίνεται να αποκλίνει ο συγγραφέας, αλλά το αν τα γεγονότα και τα ντοκουμέντα που παρουσιάζει αυτός, δικαιώνουν επαρκώς ή όχι τις απόψεις και τις αναλύσεις του. Κάτω από αυτό το πρίσμα, ο αναγνώστης είναι υποχρεωμένος, αν θέλει να διακρίνεται από αντικειμενικότητα απέναντι της συγγραφής, να περιορίσει την κριτική του στα στοιχεία επί των οποίων ο συγγραφέας στηρίζει τα συμπεράσματα και τις απόψεις του. Αυτά μπορεί να συμφωνούν ή να διαφωνούν με αυτά του αναγνώστη, δεν είναι δυνατόν όλες οι απόψεις να συμπίπτουν, όμως, στο τέλος θα πρέπει να βγαίνει μια τελική συνισταμένη, θετική ή αρνητική για την κάθε περίπτωση. Επειδή οι δύο εκείνες παρατάξεις είχαν εντελώς διαφορετική πολιτική, εάν το τελικό συμπέρασμα ρίχνει περισσότερο δίκαιο στη μία, τότε αναμφίβολα το άδικο βαρύνει την αντίπαλη παράταξη.