Μήτσος Παπανικολάου Τα ποιήματα (1916-1942)

Περιγραφή:

Συνεργάτης πολλών εντύπων από τις πρώτες δεκαετίες του 20ού αι. μέχρι και τον θάνατό του, ο λογοτέχνης, κριτικός και μεταφραστής ξένης λογοτεχνίας και δοκιμιογραφίας Μήτσος Παπανικολάου (1900-1943) δεν εξέδωσε, όσο ζούσε, καμιά συλλογή των δημοσιευμένων κειμένων του. Οι αναγνώστες και οι μελετητές του έργου του βασίζονταν σε εκδόσεις που αποτύπωναν μερικώς το εύρος της παρουσίας του στα γράμματά μας. Η έρευνα στον Τύπο της εποχής έφερε στο φως πολλά νέα ευρήματα, που αφορούν όλο το φάσμα της συγγραφικής του δραστηριότητας.
Η παρούσα έκδοση, εμπλουτισμένη με τα νέα ποιητικά δημοσιεύματα, με τα νέα στοιχεία για τη ζωή του Παπανικολάου, απαλλαγμένη από αβλεψίες των προηγούμενων εκδοτικών εργασιών και με μια νέα θεώρηση για το έργο του, περιλαμβάνει τα πρωτότυπα και τα μεταφρασμένα ποιήματα που δημοσίευσε από το 1916 μέχρι και το 1942. Επίσης, συνοδεύεται από εκτενή Εισαγωγή, Σημειώσεις, με πληροφορίες για κάθε πρωτότυπο και μεταφρασμένο ποίημα, και δύο «Ευρετήρια» (τίτλων και πρώτων στίχων).
Πώς διαμορφώθηκε η πνευματική φυσιογνωμία του Παπανικολάου; Πώς ερμηνεύεται η επιλογή του να μην προχωρήσει στην έκδοση συγκεντρωτικών τόμων; Με ποιους όρους και με ποιους ποιητικούς τρόπους μετακινούνταν από την παραδοσιακή γραφή στη νεωτερικότητα; Πόσο καθοριστικός ήταν για τη μετακίνηση αυτήν η συνομιλία του με το έργο Ευρωπαίων ποιητών, όπως ο Charles Baudelaire, o Valery Larbaud και ο Émile Verhaeren; Πώς δημιουργήθηκαν νέες περιοχές αυτοσυνειδησίας και πώς αντιμετώπισε τα αδιέξοδά τους; Αυτά είναι μερικά από τα ερωτήματα με τα οποία εγγράφεται σε νέο πλαίσιο η ποίησή του και τα οποία εξετάζονται στην Εισαγωγή.
«Ποιητής του σκιόφωτος» ή «ποιητής της ερημιάς», ο Παπανικολάου ήταν μια ιδιαίτερη φωνή στη χορεία των ποιητών της Γενιάς του 1920, όχι τόσο λόγω της πολυτάραχης και βασανισμένης προσωπικής του ζωής ούτε λόγω του «ελάσσονος λυρισμού» του. Η ποιητική του ιδιοφωνία αποδίδεται κυρίως στην κλιμάκωση της προσπάθειάς του να χαρτογραφήσει και να κατανοήσει τις κερματισμένες όψεις του εαυτού: Κι εγώ βρίσκομαι ξένος | μέσα στον κόσμο αυτό, γράφει το 1936, έχοντας την αίσθηση ότι ζει σαν ένας πεθαμένος | στον ίδιο του εαυτό. Αποξενωμένος και από την εξωτερική πραγματικότητα που τον περιβάλλει και συχνά και από την ίδια την ποιητική γραφή, ο ποιητής εκλαμβάνει τον ίδιο τον εαυτό του ως άλλον, ως μια ψυχική, συναισθηματική και συγγραφική οντότητα απαρτισμένη από θραύσματα και συγκρούσεις, στοιχείο που αφενός συνδέει την ποίησή του με το κλίμα του Μοντερνισμού και αφετέρου τη συντονίζει με σύγχρονους με το δικό μας παρόν προβληματισμούς και με απόκρημνες περιοχές ψηλάφησης του προσώπου μας.