Σχεδιάζοντας σε Εμπόλεμες Ζώνες: Ο Κωνσταντίνος Δοξιάδης στη Saigon

Περιγραφή:

Μεταξύ 28 και 30 Ιανουαρίου 1965, σαράντα ηµέρες πριν την έναρξη της αµερικανικής χερσαίας επέµβασης στο Νότιο Βιετνάµ, ο Κωνσταντίνος Δοξιάδης παρουσιάζει προφορικά στους εκπροσώπους της Κυβέρνησης του Νότιου Βιετνάµ, της Νοµαρχίας της Saigon και της United States Operations Mission to Vietnam το Master Plan που είχε εκπονήσει το Γραφείο του για τη Μητροπολιτική Περιοχή της Saigon. Η παρούσα έρευνα επιχειρεί να ρίξει φως στις λεπτοµέρειες αυτής της µελέτης, διαβάζοντάς την εντός του δραµατικού ιστορικού της πλαισίου και διερευνώντας την εµπλοκή του Έλληνα πολεοδόµου/αρχιτέκτονα στο πρόγραµµα ειρήνευσης που εκείνη την περίοδο βρισκόταν σε πλήρη εξέλιξη στο Νότιο Βιετνάµ. Μπορεί το εν λόγω Master Plan να µην υλοποιήθηκε τελικά, µας βοηθάει ωστόσο να αναδείξουµε τα γεωπολιτικά επίδικα της εποχής, κατανοώντας τον µεταπολεµικό αστικό σχεδιασµό ως µία κεντρικής σηµασίας στρατηγική του Ψυχρού Πολέµου. Η παρουσία του Γραφείου Δοξιάδη στη Saigon λειτουργεί, θα λέγαµε, ως ένα εγχειρίδιο κατανόησης αυτής της στρατηγικής λειτουργίας και γι’ αυτό έχει σηµασία να σταθεί κανείς στις λεπτοµέρειές της. Συµπυκνώνει τα πιο καίρια σηµεία αυτής της συζήτησης, παρέχοντάς µας ένα ασφαλειο-αναπτυξιακό παράδειγµα µε επιστηµολογικούς όρους. Μαρτυρά, ωστόσο, και κάτι ακόµα· µας δείχνει πως ο αστικός σχεδιασµός ως ψυχροπολεµική στρατηγική δεν παρείχε απλώς το αναπτυξιακό συµπλήρωµα της ασφάλειας, αλλά επιτελούσε ενίοτε µία απολύτως στρατιωτική και επιχειρησιακή λειτουργία. Η διερεύνηση της παρουσίας του Δοξιάδη στη Saigon επιθυµεί, λοιπόν, να πάει την κριτική συζήτηση για τον ρόλο των αρχιτεκτόνων/πολεοδόµων στην οικοδόµηση του µεταποικιακού κόσµου λίγο παραπέρα. Εστιάζοντας στις λεπτοµέρειες αυτής της παρουσίας αποδεικνύεται πως η εµπλοκή της αρχιτεκτονικής και της πολεοδοµίας στον περιβόητο πόλεµο ενάντια στον κοµµουνισµό δεν ήταν µια ιστορία που περιορίστηκε απλώς στα όρια ενός ιδεολογικού πολέµου, ενός ανταγωνισµού αναπτυξιακών µοντέλων ή ενός kulturkampf· επιτέλεσε, επιπλέον, αµυντικούς και στρατιωτικούς ρόλους. Η παρούσα έρευνα υποστηρίζει, µε λίγα λόγια, πως στο παράδειγµα της Saigon ο αστικός σχεδιασµός ως «ένα ισχυρό εργαλείο των πολιτικών του Ψυχρού Πολέµου» έλαβε µία απολύτως «θερµή» και κυριολεκτικά πολεµική σηµασία. Στο πρόσωπο της Saigon το όριο ανάµεσα στον αστικό και τον στρατιωτικό σχεδιασµό έσβησε σαν µία εφήµερη χάραξη στην ανεµοδαρµένη άµµο.