O Διαφωτισμού στην εποχή του εμβίου

Περιγραφή:

Υπάρχει τρόπος να υπερασπιστούμε τον Διαφωτισμό σήμερα; Το χειραφετικό του ιδεώδες διατηρεί ακόμη κάποιο νόημα;
Όταν βρισκόμαστε μπροστά στην αφύπνιση του εθνικισμού, τις περιβαλλοντικές και υγειονομικές κρίσεις και την όξυνση των ανισοτήτων, δεν μπορούμε να αρκεστούμε στην επίκληση ενός διαφωτιστικού πνεύματος που παραμένει αναλλοίωτο στον χρόνο. Το εγχείρημα του παρόντος βιβλίου έγκειται στο εξής: να αντιμετωπίσουμε τον κίνδυνο κατάρρευσης που απειλεί τον πολιτισμό μας χωρίς να αποκηρύξουμε τη φιλοσοφικο-επιστημονική ορθολογικότητα, λαμβάνοντας ταυτόχρονα υπόψη την εξάρτησή μας από τη φύση και τα άλλα έμβια όντα. Προκειμένου να παλέψουμε ενάντια στον Αντιδιαφωτισμό, που θέλει να παλινορθώσει μια ιεραρχική ή θεοκρατική κοινωνία, και να απαντήσουμε στις μομφές των μεταμοντέρνων, που βλέπουν με καχυποψία κάθε καθολικότητα ως ηγεμονική, πρέπει να προτάξουμε έναν νέο Διαφωτισμό. Αυτό προϋποθέτει να επανεξετάσουμε κριτικά την ιστορία του Διαφωτισμού, αλλά και να αντισταθούμε στην εργαλειακή χρήση του ορθού λόγου και στον ακρωτηριασμό της ηθικής του διάστασης.
Ο στόχος του Διαφωτισμού στην εποχή του εμβίου και του προτάγματος μιας δημοκρατικής και οικολογικής κοινωνίας που τον συνοδεύει είναι να εκθρονιστεί η αρχή της κυριαρχίας – μιας κυριαρχίας επί των άλλων και επί της φύσης.

* * *

Ενάντια στις εθνικιστικές και αντιφιλελεύθερες δυνάμεις, από τον Τραμπ ώς τον Μπολσονάρο, η Πελλυσόν εκτιμά ότι ο πυρήνας του Διαφωτισμού παραμένει ουσιώδης για την επινόηση ενός κοινού προτάγματος. Οι θεμιτές κριτικές που διατυπώθηκαν απέναντι στον Διαφωτισμό μας επιτρέπουν να εκσυγχρονίσουμε μια χειραφετική σκέψη που αρνείται τη λογική της κυριαρχίας στις κοινωνικές σχέσεις. Ένα νέο μοντέλο ή σχήμα μπορεί να αναδυθεί, όπου θα αναδεικνύονται η υπόληψη, ο σεβασμός απέναντι στις άλλες κουλτούρες και τους άλλους τρόπους ζωής.
Libération

Η Κορίν Πελλυσόν μας καλεί να μην αντιληφθούμε τον Διαφωτισμό ως κάτι αδρανές που αναπόφευκτα οδεύει προς την αποσύνθεσή του, αλλά ως στάση. Η αξία του δεν έγκειται σε ένα σύνολο κειμένων και θεωρητικών αντιλήψεων, η εγκυρότητα των οποίων είναι καταδικασμένη να χάνεται με την πάροδο του χρόνου, αλλά στην κριτική στάση που απορρέει από αυτά και στον ηθικό ορίζοντα που ανοίγουν. Στο όνομα ακριβώς αυτής της στάσης και αυτού του ορίζοντα ο Διαφωτισμός θα πρέπει σήμερα να κάνει την αυτοκριτική του. Κάποιες φορές, ο καλύτερος τρόπος για να μείνεις πιστός συνίσταται στο να προδίδεις κατά το ήμισυ.
Esprit