Ο ποιητής και ο τύραννος

1804. Ὁ Χαίλντερλιν κατορθώνει νὰ μεταφράσει τὰ δύο κορυφαῖα δράματα, τὸν Οἰδίποδα τύραννο καὶ τὴν Ἀντιγόνη. Προσδίδει στοὺς κεντρικοὺς ἥρωες γνωρίσματα πλατωνικοῦ φαρμακέως, δηλαδὴ ἱεροῦ σφάγιου ποὺ θυσιάζεται γιὰ τὴ σωτηρία τῆς πόλης. Οἱ μεταφραστικὲς ἀποκλίσεις, οἱ συνειδητὲς ἢ μὴ παραναγνώσεις, ἀπόρροια ὄχι μιᾶς αὐθαιρεσίας, ἀλλὰ ἀκριβῶς τῆς διαστιχικῆς, λέξη πρὸς λέξη, μετάφρασης καὶ ἀναζήτησης τοῦ λησμονημένου ἤχου καὶ νοήματος τῆς λέξης, ἀναγορεύουν σήμερα τὸ ἐγχείρημα, ὅπως ἔκριναν ὁ Μπένγιαμιν, ὁ Σάντεβαλντ, ὁ Στάινερ, σὲ κορυφαία στιγμὴ τῆς παγκόσμιας ἱστορίας τῆς μετάφρασης. Ὡστόσο, τὰ ἔργα ἀγνοήθηκαν ἐπὶ δύο σχεδὸν αἰῶνες. Μόλις τὸ 1948 ὁ Μπρὲχτ ἀνέβασε τὴν Ἀντιγόνη τῶν Σοφοκλῆ-Χαίλντερλιν ἀπελευθερώνοντας τὸ ἔργο καὶ τὸν «ἔγκλειστο» τοῦ Τύμπινγκεν».

Στὸν 20ὸ αἰώνα ὁ ἱερὸς τύραννος, ὅπως ἑρμήνευσε τὸν μυθικὸ Οἰδίποδα ὁ ποιητής, ἐπανέρχεται μὲ νέα ἐπικίνδυνα χαρακτηριστικά. Εἶναι ὁ λαοπλάνοςμάγος, ὁ δικτάτορας, ὁ θιασώτης τῆς ἀπολυταρχίας, ὁ συνεργὸς καὶ ἀποφώλιος πολιτικός, καλλιτέχνης ἢ ἐπιστήμονας. Μορφὲς ἐμφανεῖς ἢ λανθάνουσες σὲ ἔργα τῶν Χάινριχ φὸν Κλάιστ, Κνοὺτ Χάμσουν, Φρὰντς Κάφκα, Τόμας Μάνν.

Ἡ πραγματεία Ὁ Ποιητὴς καὶ ὁ Τύραννος ἐπιχειρεῖ νὰ παρουσιάσει τὴν «ἀντιπαράθεση» τῶν δύο μεγάλων ποιητῶν (προϋπόθεση συμφιλίωσης), τὴν ὕστατη, πρὶν ἀπὸ τὴ διανοητική του κατάρρευση, ἀπόπειρα τοῦ Χαίλντερλιν νὰ πλησιάσει τὸ ἀπολλώνιο φῶς μὲ τὴ βεβαιότητα ὅτι θὰ τυφλωθεῖ καὶ θὰ ταυτιστεῖ μὲ τὸν ραιβὸ ὁδοιπόρο πρὸς τὸν Κολωνό.

Ἢ ἄλλως: Χαίλντερλιν ἐπὶ Κολωνῷ.