Νίκος Καζαντζάκης – Πιερ Σιπριό: Συνομιλίες

Το βιβλίο περιέχει την τελευταία συνέντευξη, βαρυσήμαντη και εκτεταμένη, που έδωσε ο Νίκος Καζαντζάκης στον Πιερ Σιπριό την άνοιξη του 1957, λίγους μήνες πριν από τον θάνατό του. Η συνέντευξη μεταδόθηκε σε επτά εκπομπές από τον εθνικό σταθμό της Γαλλικής Ραδιοφωνίας και δημοσιεύτηκε αργότερα από τον δημοσιογράφο σε αυτοτελή τόμο. Οι συνομιλίες αυτές –ένα πανόραμα του καζαντζακικού σύμπαντος μέσω της χάραξης των πνευματικών και καλλιτεχνικών του συντεταγμένων– περιστρέφονται γύρω από τα μεγάλα μυθιστορήματα που έγραψε και τους εμβληματικούς ήρωες που έπλασε ο σπουδαίος συγγραφέας, φαινόμενο ανεπανάληπτο στα νεοελληνικά γράμματα, με διεθνή ακτινοβολία. Εδώ παρακολουθούμε μια προσέγγιση αυθεντική, καθώς ο ίδιος ο δημιουργός ανατέμνει τη δημιουργία του. Είναι η μοναδική φορά που ο Νίκος Καζαντζάκης σχολιάζει σε τέτοιο εύρος και με τέτοια εμβάθυνση τις επιρροές, τις ιδέες και τη λογοτεχνία του. Πέραν αυτών, μιλάει και για ό,τι αγάπησε περισσότερο στη ζωή του: για την Κρήτη, τη γη των πατέρων του, που αγωνίστηκε επί αιώνες με ακατάβλητο ηρωισμό για την ελευθερία της, για την Ελλάδα και τη σύγχρονη μοίρα της, για τη δημοτική, τη «ζωντανή γλώσσα του λαού», αλλά και για την «όμορφη κι αιώνια» φύση.

Ένας πραγματικός μυθιστοριογράφος δεν μπορεί παρά να ζει στην πραγματικότητα της εποχής του και, ζώντας αυτή την πραγματικότητα, συνειδητοποιεί την ευθύνη του. Προσπαθεί λοιπόν να βοηθήσει τους ομοίους του να αντιμετωπίσουν και να λύσουν, όσο είναι δυνατόν, τα αγωνιώδη προβλήματα της εποχής του. Αν και το λογοτεχνικό έργο σήμερα αντανακλά την εποχή μας, είναι αναγκαστικά μία από τις λεπτότερες και αποτελεσματικότερες μορφές της δράσης. Ή, καλύτερα, μπορεί να γίνει ο σπόρος δράσης. Ο μυθιστοριογράφος, αν και συνειδητοποιεί την αποστολή του, προσπαθεί να ωθήσει την πραγματικότητα να πάρει τη μορφή που του φαίνεται αξιότερη για τον άνθρωπο. Σε άλλες εποχές, περισσότερο σταθερές, περισσότερο σίγουρες για τον εαυτό τους, η ομορφιά μπορούσε να είναι αρκετή για να ικανοποιήσει το ιδανικό του συγγραφέα. Σήμερα, ένας συγγραφέας, αν είναι πράγματι δραστήριος, είναι ένας άνθρωπος που υποφέρει και ανησυχεί βλέποντας την πραγματικότητα. Οδηγείται στο να συνεργάζεται με όλες τις δυνάμεις του φωτός που επιβιώνουν ακόμα και να συμβάλλει ώστε το βαρύ πεπρωμένο του ανθρώπου να προχωρήσει λίγο. Αν σήμερα ο συγγραφέας μένει πιστός στην αποστολή του, είναι αγωνιστής.

Νίκος Καζαντζάκης

Αδυνατώ, μέσα σε λίγες αράδες, να σκιαγραφήσω την προσωπογραφία αυτού του ανθρώπου που θέλησε να προσαρμόσει τον ρυθμό της ζωής του σε αυτόν της δημιουργίας, να συμπεριλάβει τους αιώνες για να ακολουθήσει τον βηματισμό του ανθρώπου, και ο οποίος, σε ένα έργο φαινομενικά ποικιλόμορφο, με ενιαία όμως ευαισθησία, εργάστηκε ευσυνείδητα για να δώσει νόημα και μορφή στα πάθη των ανθρώπων μέσα σε εποχές και περιοχές απέραντες.

Πιερ Σιπριό

Οι επτά συνομιλίες του Πιερ Σιπριό (1921-1998) με τον Νίκο Καζαντζάκη (1883-1957) αποτελούν το Α ́ Μέρος του βιβλίου. Στο Β ́ Μέρος περιλαμβάνονται δύο άρθρα του Γάλλου δημοσιογράφου: «Ο Νίκος Καζαντζάκης το 1953» και «Ο Ασυμβίβαστος, ένα βιβλίο της Ελένης Καζαντζάκη». Ακολουθούν μια επιλογή από τον Σιπριό δεκαεπτά θεμελιωδών αξιωμάτων του συγγραφέα, το χρονολόγιό του, καθώς και σημειώσεις της μεταφράστριας.