Ο μονοδιάστατος άνθρωπος
Περιγραφή:
Το έργο του Herbert Marcuse Ο μονοδιάστατος άνθρωπος. Μελέτες για την ιδεολογία της ανεπτυγμένης βιομηχανικής κοινωνίας (1964), είναι, αναμφίβολα, ένα από τα σημαντικότερα φιλοσοφικά έργα του 20ού αιώνα, το οποίο διατηρεί αλώβητη την αξία του έως σήμερα.
Σύμφωνα με τον Marcuse, «η ανεπτυγμένη βιομηχανική κοινωνία» διέπεται από έναν ολοκληρωτισμό, από έναν ολοκληρωτισμό κάποιου άλλου τύπου, διαφορετικό από τον κλασικό· πρόκειται, συγκεκριμένα, για τον ολοκληρωτισμό ως «οικονομικο-τεχνικό ομοιομορφισμό», ο οποίος λειτουργεί μέσω της «χειραγώγησης των αναγκών» των ανθρώπων· κύριο γνώρισμα του ολοκληρωτισμού αυτού είναι η, στο πλαίσιό του, επίτευξη ενός «ειδικού συστήματος παραγωγής και διανομής».
Στο πλαίσιο αυτό του ολοκληρωτισμού ως «οικονομικο-τεχνικού ομοιομορφισμού», η ψευδο-σεξουαλική απελευθέρωση, η μαζική κουλτούρα, και η εμφύτευση στο άτομο «ψευδών αναγκών», είναι τρία φαινόμενα που υπηρετούν αποτελεσματικά τους μηχανισμούς του ολοκληρωτισμού αυτού, καθώς συντελούν καθοριστικά στην εξαφάνιση, στο εσωτερικό του ατόμου και, άρα, μέσα στο εσωτερικό της κοινωνίας, της διάστασης του αρνητικού, της άρνησης της κατεστημένης κοινωνίας, της κοινωνικής πραγματικότητας. Το μέγα, μοιραίο, αποτέλεσμα της εξαφάνισης της διάστασης του αρνητικού, στο εσωτερικό του ατόμου και, άρα, στο εσωτερικό της κοινωνίας, είναι ότι ο άνθρωπος, έχοντας απωλέσει αυτήν την διάσταση του αρνητικού, την μία από τις δύο διαστάσεις οι οποίες (κατά τον Marcuse) τον διακρίνουν –η άλλη είναι η διάσταση της προσαρμογής και της κατάφασης–, καθίσταται πλέον «μονοδιάστατος άνθρωπος».
