Η Λάκκα Πωγωνίου και το Ψηλόκαστρο Ιωαννίνων
Περιγραφή:
Η εργασία αυτή, που είναι αποτέλεσμα μιας πολύχρονης και επίμονης προσπάθειας, άρχισε από μια συναισθηματική και νοσταλγική παρόρμηση, για να ικανοποιήσει την προσωπική περιέργεια ενός ανθρώπου, που ήθελε να γνωρίσει τις προγονικές του ρίζες όσο μπορούσε πιο πολύ στο βάθος του περασμένου χρόνου. Γιαυτό ξεκίνησε σαν μια συλλογή πληροφοριών για τους προγόνους από τους ηλικιωμένους και τους πρεσβύτες, που βρισκόταν ακόμη στη ζωή και συντηρούσαν αρκετά στοιχεία της προφορικής παράδοσης από το παρελθόν. Η έρευνα όμως αυτή έφερε τον ερευνητή στην αποκάλυψη ότι η προγονική του παράδοση είναι άμεσα συνδεδεμένη με την ίδρυση και εξέλιξη του όλου χωριού, που λεγόταν Κολοδές και σήμερα λέγεται Ψηλόκαστρο, ώστε τα προφορικά στοιχεία της παράδοσης να επεκταθούν πέρα από το προγονικό γενεαλογικό δέντρο.
Δυστυχώς όμως, ενώ από την παιδική μου ηλικία εγνώρισα πολύχρονους πρεσβύτες, που έζησαν την περισσότερη ζωή τους τον περασμένο αιώνα, η παιδική αμεριμνησία και η νεανική αδιαφορία με εμπόδισαν να αντλήσω περισσότερες γνώσεις, που μπορούσαν να προσφέρουν οι γεροντικές μνήμες. Έτσι έμειναν στη θύμηση μου όσα τυχαία και σκόρπια ακούγοντας εκέντριζαν κάποιο ενδιαφέρον μου. Όταν συνειδητοποίησα την αξία της γνώσης του παρελθόντος και θέλησα να το ερευνήσω περισσότερο, ήταν πια αργά, γιατί οι ζωντανές αυτές πηγές πληροφοριών είχαν στερέψει οριστικά και όσα σημάδια μαρτυρούσαν το παρελθόν είχαν θυσιαστεί στο βωμό της άγνοιας, της καταστροφής και της φθοράς του χρόνου. Αναγκαστικά λοιπόν η πληροφοριακή έρευνα συνεχίστηκε με άλλους νεότερους πληροφοριοδότες, αλλά πολύ λίγα μπόρεσαν να προσθέσουν στα όσα εγνώριζα για το παρελθόν του χωριού, ώστε το παραδοσιακό προφορικό υλικό να είναι λίγο, συγκεχυμένο και σε αρκετά σημεία αντιφατικό.
Μια ιστορική έρευνα όμως δεν στηρίζεται μόνο στις προφορικές παραδόσεις, αλλά έχει ανάγκη και από άλλα στοιχεία, που θα ελέγξουν τις παραδόσεις, θα επαληθεύσουν τις πληροφορίες και θα τεκμηριώσουν τη μαρτυρία τους. Γιαυτό οι πληροφορίες συνδυάστηκαν με μερικά ευρήματα, που ήρθαν στο φως κατά καιρούς, αλλά και με τα τοπωνύμια που αποδείχτηκαν πολύτιμες πηγές γνώσεων.
Η ιδιότητά μου ως φιλολόγου με επίγνωση των υποχρεώσεων που επιβάλλει η ιστορική έρευνα, δεν μου επέτρεπε να αρκεστώ στα λίγα αυτά στοιχεία χωρίς να ερευνήσω την όλη ηπειρωτική βιβλιογραφία, όση βέβαια μου ήταν προσιτή, ώστε η εργασία αυτή να ξεφύγει, όσο το δυνατόν, από τα ερασιτεχνικά όρια.
