Η Αθήνα μετά το τέλος του αρχαίου κόσμου. Αρχιτεκτονική γλυπτική από τον 8ο έως τον 11ο αι. μ.Χ.

Περιγραφή:

Αντικείμενο της προκείμενης μελέτης αποτελεί η αρχιτεκτονική γλυπτική της Αθήνας κατά την ακμή του θέματος Ελλάδος. Ως ιστορικό περίγραμμα του εξεταζόμενου υλικού ορίζεται η εποχή από την ίδρυση του θέματος Ελλάδος –κατά την άποψή μου– επί Λέοντος Γ΄ (717-741) έως την επίσκεψη του Βασιλείου Β΄ (976-1025) στην Αθήνα το 1018. Με τον τρόπο αυτό επιλέγεται το διάστημα διαμόρφωσης και ακμής του θεματικού θεσμού, μέσω του οποίου μαρτυρείται η αναζωογόνηση των διοικητικών και κοινωνικών δομών στην αυτοκρατορία μετά από μια περίοδο έντονης κρίσης. Παράλληλα, το χρονικό πέρας της εργασίας συμπίπτει με την τομή που σημειώνεται στην αρχιτεκτονική γλυπτική της Νότιας Ελλάδας την εποχή των Μακεδόνων με την κατασκευή του μοναστηριακού συγκροτήματος του οσίου Λουκά στο Στείρι, ιδρύματος σχετιζόμενου με τη διοίκηση του θέματος Ελλάδος. Στόχος της μελέτης είναι ο προσδιορισμός της ταυτότητας της γλυπτικής παραγωγής στην Αθήνα σε μια εποχή αλλαγών για το Βυζάντιο. Τις τελευταίες δεκαετίες είναι γνωστή η εκδήλωση συστηματικού ενδιαφέροντος από τη μεριά ιστορικών και αρχαιολόγων για το μεταβατικό διάστημα από την Ύστερη Αρχαιότητα στον Μεσαίωνα. Παρ’ όλα αυτά, η αρχιτεκτονική γλυπτική είτε απουσιάζει εντελώς είτε −σε σύγκριση με άλλους κλάδους της αρχαιολογίας− παραμένει ουραγός στη διαμόρφωση μιας αρτιότερης εικόνας για την καλλιτεχνική παραγωγή κατά την επίμαχη  περίοδο.