''Κιβωτός''
Περιγραφή:
«ΚΙΒΩΤΟΣ»
Ή τοι περισυναγωγή γλωσσικού ιδιώματος Πωγωνίου, Θεσπρωτίας και Βορείου Ηπείρου.
Ερ μη νεία ι δι ω μα τι κών λέ ξεων - Πα ρα δεί γματα χρή σης - Πα ροι μι ώ δεις εκ φρά σεις, πα ροι μίες, αι νί γματα, ευ χές και κα τά ρες, σύν θετα, αν τί θετα. Πρω τό τυπη ε τυ μο λο γική δι ε ρεύ νηση σε ό λες τις βαλ κα νι κές και λα τι νο γε νείς γλώσ σες και στην τουρ κική.
Η α κρι τική ε παρ χία Πω γω νίου, ο α κρι τι κός νο μός Θε σπρω τίας και η Βό ρειος Ή πει ρος (Δρό πολη ή Δε ρό πολη, Δέλ βινο και Ά γιοι Σα ράντα) μι λούν το νό τιο γλωσ σικό ι δί ωμα. Η ντο πι ο λα λιά των ως άνω πε ρι ο χών ως ε νι αίο γλωσ σικό σύ νολο πα ρου σι ά ζει ε λά χι στες δι α φο ρές από το ένα γε ω γρα φικό δι α μέ ρι σμα στο άλλο και α πο τε λεί μία ό αση του νο τίου γλωσ σι κού ι δι ώ μα τος μο να δική σ’ όλη τη Βό ρειο Ελ λάδα. Μέ χρι σή μερα έ χουν α σχο λη θεί αρ κε τοί με λε τη τές (κυ ρίως λα ο γρά φοι) με τη συγ κέν τρωση των ι δι ω μα τι κών λέ ξεων στις προ α να φερ θεί σες πε ρι ο χές. Ε λά χι στοι απ’ αυ τούς ε πι χεί ρη σαν δειλά και την ε τυ μο λο γική τους δι ε ρεύ νηση σε πε ρι ο ρι σμένη κλί μακα. Παρά ταύτα η έλ λειψη ε νός κοι νού ι στο ρι κού λε ξι κού, που θα κα τα γρά φει το γλωσ σικό πλούτο των ως άνω πε ρι ο χών ή ταν αι σθητή.
Η «Κι βω τός», ή τοι η «Πε ρι συ να γωγή Γλωσ σι κού Ι δι ώ μα τος Πω γω νίου, Θε σπρω τίας και Βο ρείου Η πεί ρου» έρ χε ται να κα λύ ψει το ση μαν τικό τούτο κενό και ν’ α πο τε λέ σει την α παρχή για την ε τυ μο λο γική δι ε ρεύ νηση όχι μό νον των λοι πών γλωσ σι κών ι δι ω μά των της Η πεί ρου, αλλά και πολ λών λέ ξεων της κα θο μι λου μέ νης νε ο ελ λη νι κής, που χα ρα κτη ρί ζον ται ως λέ ξεις α γνώ στου ε τυ μο λο γίας. Σε πολ λές πε ρι πτώ σεις οι γλωσ σο λό γοι προ σπα θούν να ε τυ μο λο γή σουν τις λέ ξεις αυ τές από κά ποια με σαι ω νική ή βυ ζαν τινή, δί χως να δι ευ κρι νί ζουν από ποια γλώσσα προ έρ χε ται η με σαι ω νική ή βυ ζαν τινή αυτή λέξη…
Η συγ κέν τρωση του γλωσ σι κού υ λι κού άρ χισε από τις αρ χές της δε κα ε τίας του 1980. Πα ρόλη τη μα κρό χρονη και ε πί πονη προ σπά θειά μου έ νας μι κρός α ρι θμός λέ ξεων έ μεινε α θη σαύ ρι στος. Η γλώσσα μας εί ναι α τε λεί ωτη και μοι ά ζει με την α πέ ραντη θά λασσα! Εύ χο μαι οι μελ λον τι κοί ε ρευ νη τές να έ χουν το ζήλο, το με ράκι και την υ πο μονή μου, για να κα λύ ψουν το κενό. Το πα ρόν ι στο ρικό λε ξικό συμ πε ρι λαμ βά νει λέ ξεις που βρί σκον ταν σε κα θη με ρινή χρήση μέ χρι τον εμ φύ λιο (1946-1949). Κάθε λήμμα του συ νο δεύ ε ται από ερ μη νεία και πλού σια πα ρα δεί γματα ε φαρ μο γής στον κα θη με ρινό λόγο. Τα πα ρα δεί γματα εί ναι δα νει σμένα από ι δι ω μα τι σμούς, πα ροι μίες, αι νί γματα, ευ χές, κα τά ρες, στί χους δη μο τι κών τρα γου διών και α πο σπά σματα από αυ θεν τι κές α φη γή σεις η λι κι ω μέ νων. Η έ ρευνα κάθε λήμ μα τος κλεί νει με ε ξο νυ χι στική ε τυ μο λο γία βα σι σμένη σε πρω τό τυπη έ ρευνα, η ο ποία λαμ βά νει υ πόψη ό λες τις με τα βο λές φω νη έν των και συμ φώ νων και τα φθογ γικά πάθη του γλωσ σι κού ι δι ώ μα τος…
