Ο γυάλινος κόσμος

Όσο θα υπάρχουν εν ενεργεία ηθοποιοί στον κόσμο, τα έργα του Τένεσι Ουίλιαμς θα μακροημερεύουν. Η αυταρχική δύναμη της ευμεταβλητότητας του γούστου δεν θα έχει καμία θέση στη δική του περίπτωση‧ η γραφή του, οι ήρωές του, η θεατρική του προσωπικότητα είναι μοναδικά και τόσο μόνιμα στο θεατρικό όραμα αυτού του αιώνα όσο τα αστέρια στον ουρανό.

Ξεχνάμε συχνά τί επανάσταση σηματοδότησε η πρώτη του μεγάλη επιτυχία για το θέατρο της Νέας Υόρκης. Ο Γυάλινος κόσμος ανέβασε αμέσως τον λυρισμό στο υψηλότερο επίπεδο της θεατρικής μας ιστορίας, και πρωτοπόρησε με έναν άλλο τρόπο. Αυτό που ήταν νέο στον Τένεσι Ουίλιαμς ήταν η ραψωδική του επιμονή ότι η μορφή υπηρετεί τον λόγο αντί να υπερισχύει αυτού ή να τον στραμπουλίζει. Σε αυτόν το αμερικανικό θέατρο βρήκε ίσως για πρώτη φορά γλαφυρότητα και ευρύτητα συναισθήματος. Και το να ενθαρρύνεις αυτόν τον νεοανακαλυφθέντα λυρικό στίχο ήταν ένα είδος συναισθηματικού ηρωισμού‧ ο Τένεσι Ουίλιαμς επιθυμούσε όχι να επιδοκιμάσει ή να αποδοκιμάσει, αλλά να αγγίξει τον σπόρο της ζωής και να τον τιμήσει με την ομορφιά των λέξεων.

Το θέμα του είναι το πλέον διαδεδομένο στην αμερικανική λογοτεχνία, όπου οι άνθρωποι κατά βάση χάνουν τη μάχη ακριβώς στη σκιά του βουνού από την κορυφή του οποίου θα μπορούσαν να έχουν μια καθαρή εικόνα του Θεού. Είναι το ρομάντζο των χαμένων πλην ιερών παρεκκλινόντων, που υπάρχουν για να μας υπενθυμίζουν τα ποδοπατημένα μας ένστικτα, την εγκαταλελειμμένη μας τρυφερότητα, την ιερότητα του ανθρώπινου πνεύματος.

Το κοινό του παρέμεινε τεράστιο, σε όλον τον κόσμο. Εκατοντάδες παραγωγές των έργων του ανεβαίνουν κάθε χρόνο – αλλά όχι στο Μπρόντγουεϊ που η παρουσία του Ουίλιαμς το είχε δοξάσει. Θα τέλειωνε όμως όπως είχε ξεκινήσει, όντας έξω και κοιτώντας μέσα – όπως το έθεσε κάποτε, «γρατζουνώντας το τζάμι». Αλλά φυσικά εκτός από τον πόνο μένει πίσω το έργο, το έργο για το οποίο και μόνο έζησε τη ζωή του, το δώρο που έδωσε στους ηθοποιούς του, τη χώρα του και τον κόσμο.