Επινοώντας την καθημερινή πρακτική
Περιγραφή:
"Στόχος του Ντε Σερτώ είναι μια «πολεμολογική ανάλυση της κουλτούρας».Προς επίτευξη της πολιτιστικής πολιτικής του κάνει μια μεθοδολογική διάκριση που οργανώνει το διάσπαρτο υλικό του βιβλίου: στρατηγική και τακτική.Η πρώτη προσπαθεί να κυριαρχήσει επάνω στον χώρο και στον χρόνο των καθημερινών ανθρώπων,κατασκευάζοντας οριοθετημένους «τόπους», τους οποίους χρησιμοποιεί ως επιτελική βάση ελέγχου και επιτήρησης του κοινωνικού πράττειν, κυρίως μέσω τεχνολογιών της όρασης («το μάτι του Θεού»),καθιστώντας δηλαδή τα πράγματα ορατά.Αντίθετα,η τακτική των κυριαρχούμενων είναι νομαδική, χαρακτηρίζεται δηλαδή από την έλλειψη τόπου,αφού η γεωγραφία των επιχειρήσεών της είναι διαρκώς ο «τόπος του άλλου»,στον οποίο εισχωρεί λαθραία για να τον εκμεταλλευτεί και να τον ανατρέψει: «Πρέπει αδιάκοπα ο αδύνατος να αντλεί οφέλη από δυνάμεις που του είναι ξένες»,εισάγοντας στο ξένο σύστημα μια «άτακτη κίνηση» που αποσταθεροποιεί τους κανονισμούς της στρατηγικής επιμελητείας: «Ο Μπαρτ διαβάζει τον Προυστ στο κείμενο του Σταντάλ, ο θεατής διαβάζει το τοπίο της παιδικής του ηλικίας στο ρεπορτάζ της επικαιρότητας», η νοικοκυρά «μαγειρεύει» συνδυάζοντας τις συνταγές σύμφωνα με τα δικά της αποθέματα.Η καθημερινή πρακτική επινοεί λοιπόν απίθανους τρόπους λαθροθηρίας στο διάβασμα,στην κυκλοφορία εντός της πόλης, στα ψώνια, στη συζήτηση, αναδεικνύοντας τη συνεχή ασυμμετρία μεταξύ των σφαιρικών,συγκεντρωτικών στρατηγικών και των διάσπαρτων,τοπικών τακτικών.Είναι ολοφάνερο ότι ο Ντε Σερτώ προκρίνει τις τακτικές της «απτικής πρόσληψης και κιναισθητικής ιδιοποίησης» έναντι του ανέκαθεν αποστασιοποιημένου στρατηγικού «βλέμματος»: άλλο να εποπτεύεις τη Νέα Υόρκη από ψηλά και άλλο να τη διασχίζεις από κάτω κατασκευάζοντας έναν δικό σου χάρτη περιήγησης εντός αυτής."
Διονύσης Καββαθάς
O Μισέλ ντε Σερτώ (1925-1986), φιλόσοφος, ιστορικός των μυστικιστικών κειμένων από την Αναγέννηση ως την κλασική εποχή, μέλος της Εταιρείας του Ιησού και καθηγητής στην Ανωτάτη Σχολή Κοινωνικών Επιστημών (έδρα Ιστορικής ανθρωπολογίας των θρησκευτικών πεποιθήσεων), με τα ενδιαφέροντά του να εκτείνονται από την ανθρωπολογία ως τη γλωσσολογία και από την ψυχανάλυση ως την πολεοδομία, υπήρξε ένα αντικομφορμιστικό πνεύμα που εκπαίδευσε στην έρευνα πολυάριθμους φοιτητές στο Παρίσι και σε όλη την Ευρώπη, καθώς επίσης στη Βόρεια και τη Νότια Αμερική. Το έργο του, πρωτότυπο και δυνατό, ανέτρεψε το συνηθισμένο ερμηνευτικό αξίωμα για τις πολιτιστικές πρακτικές, βάζοντας στη θέση της υποτιθέμενης παθητικότητας των καταναλωτών τη δημιουργικότητα και την επινοητικότητα των κοινών ανθρώπων, οι οποίοι τεχνάζονται τρόπους για να πορευθούν μέσα στο δάσος των προϊόντων που τους επιβάλλονται, συνθέτοντας με τις καθημερινές τους πρακτικές το δίκτυο μιας «αντιπειθαρχίας».
