Οι συγκρούσεις λειτουργιών και δικαιοδοσιών & Η επίλυσή τους από το Ανώτατο Ειδικό Δικαστήριο

Περιγραφή:

Στην ελληνική έννομη τάξη λειτουργούν δικαστήρια ενταγμένα σε τρεις οργανικά διακριτούς δικαιοδοτικούς κλάδους, που ελέγχονται από τρία διαφορετικά ανώτατα δικαστήρια (τον Άρειο Πάγο, το Συμβούλιο της Επικρατείας και το Ελεγκτικό Συνέδριο). Οι τρεις όμως αυτοί διακεκριμένοι δικαιοδοτικοί κλάδοι λειτουργούν, με ελάχιστες εξαιρέσεις, υπό απόλυτη δικονομική στεγανότητα, χωρίς δηλαδή να διαθέτουν οποιαδήποτε δικονομική δυνατότητα μεταξύ τους επικοινωνίας και εκατέρωθεν παραπομπής υποθέσεων (αρχή της μη επέμβασης). Τούτο σημαίνει ότι, εάν ο διάδικος απευθυνθεί σε δικαστήριο που δεν διαθέτει δικαιοδοσία, τότε το αίτημά του για παροχή δικαστικής προστασίας δεν μπορεί να παραπεμφθεί στο αρμόδιο δικαστήριο, αλλά θα απορριφθεί οριστικώς.

Έτσι, ένα από τα δυσκολότερα (και δυστυχώς όχι από τα πιο σπάνια) προβλήματα που αντιμετωπίζει ο νομικός της πράξης είναι η επιτυχής επιλογή της δικαιοδοσίας των δικαστηρίων, ενώπιον των οποίων θα ασκήσει το ένδικο βοήθημά του. Εντούτοις, η σχετική δικονομική ανασφάλεια, ιδίως σε διαφορές με διφορούμενο χαρακτήρα, κατευθύνει συχνά τους διαδίκους στην λύση της παράλληλης (ταυτόχρονης ή διαδοχικής) άσκησης του ίδιου ενδίκου βοηθήματος σε δικαστήρια δύο διαφορετικών δικαιοδοτικών κλάδων. Ωστόσο, στην περίπτωση αυτή γεννάται το ενδεχόμενο έκδοσης συγκρουόμενων αποφάσεων μεταξύ των δικαιοδοσιών. Δημιουργείται δε αποφατική σύγκρουση δικαιοδοσιών, όταν αμφότερα τα δικαστήρια απορρίπτουν το αίτημα λόγω έλλειψης δικαιοδοσίας, προκαλώντας αρνησιδικία, ενώ δημιουργείται καταφατική σύγκρουση, όταν αμφότερα τα δικαστήρια αποφαίνονται ότι διαθέτουν δικαιοδοσία επίλυσης της διαφοράς, και άρα αναφύεται κίνδυνος έκδοσης αντιφατικών επί της ουσίας αποφάσεων.

Μολονότι η θεωρία έχει αναλύσει διεξοδικά και η νομολογία έχει ασχοληθεί επανειλημμένα με τα βασικότερα κριτήρια υπαγωγής των διαφορών στους οικείους δικαιοδοτικούς κλάδους, παρόλα ταύτα δεν έχει δοθεί η ανάλογη βαρύτητα στους δικονομικούς λόγους γέννησης των συγκρούσεων και ακόμη περισσότερο στην ανάλυση των δικονομικών κανόνων επίλυσής τους. Η παρούσα μελέτη επιχειρεί να καλύψει τα συγκεκριμένα δύο κενά και για τον λόγο αυτό χωρίζεται αντίστοιχα σε δύο μέρη:

Στο πρώτο μέρος ερευνώνται οι γενεσιουργοί λόγοι των συγκρούσεων λειτουργιών και δικαιοδοσιών. Αναλύεται η ιστορική καταγωγή των συγκρούσεων, η οποία έχει κοινή αφετηρία με την ίδια την χειραφέτηση του διοικητικού δικαίου, καθώς και το συνταγματικό και δικονομικό υπόβαθρο των συγκρούσεων στην ελληνική έννομη τάξη.

Στο δεύτερο μέρος εξετάζεται διεξοδικά η διαδικασία προσφυγής και άρσης των συγκρούσεων από το ΑΕΔ. Αναλύονται εξαντλητικά οι δικονομικοί κανόνες, που προβλέπουν την άσκηση της αίτησης άρσης της σύγκρουσης και περιγράφονται οι προϋποθέσεις του παραδεκτού και του βασίμου της αίτησης. Η ανάλυση συνοδεύεται από συγκριτική και ιστορική επισκόπηση των κανόνων επίλυσης των συγκρούσεων, αλλά και από εκτεταμένες παραπομπές στην πλούσια νομολογία του ΑΕΔ.