Αναβαθμίδες του Αιγαίου: Το παράδειγμα των Δωδεκανήσων
Περιγραφή:
Οι αναβαθμίδες, οι κοινές πεζούλες, με πληθώρα τοπικών ονομάτων στο Αιγαίο και στη Μεσόγειο, συνιστούν έναν ακόμη κόσμο που σταθερά σβήνει από το οπτικό μας πεδίο, και φευγαλέα θα απομακρύνεται από τη συλλογική μας μνήμη στις δεκαετίες που έρχονται. Κι όμως, μέχρι σχετικά πρόσφατα, οι αναβαθμίδες του Αιγαίου αποτέλεσαν για αιώνες, ακόμη και για χιλιετίες, απαράμιλλο εργαλείο διαχείρισης της γης και εξαιρετικό επίκουρο της ανθρώπινης επιβίωσης, παρέχοντας και διατηρώντας καλλιεργήσιμη τη γη, εμπλουτίζοντας το έδαφος με το ακριβό νερό της βροχής, συνιστώντας βάθρο ανάβασης στα απροσπέλαστα επικλινή, όπου ο άνθρωπος του Αιγαίου ετάχθη να ζει. Σήμερα, πέρα από τον πρωταρχικό λόγο δημιουργίας τους, που άλλωστε δεν υφίσταται πλέον, ανακαλύπτουμε κι άλλους ρόλους που διαχρονικά οι αναβαθμίδες έχουν παίξει, ρόλους σχετικούς με την κληρονομιά που μας έχει παραδοθεί: την φυσική μας κληρονομιά, αφού, μαζί με τις ξερολιθιές που καθορίζουν τα όρια των χωραφιών, οι αναβαθμίδες έχουν λειτουργήσει και συνεχίζουν να λειτουργούν ως ενδιαιτήματα μοναδικά φυτών και ζώων, τόσο για τις μικροκλιματικές συνθήκες που προσφέρουν μέσα σε ένα άνυδρο και θερμό περιβάλλον, όσο και για την τροφή που παρέχουν στους άγριους αυτούς ενοίκουςo την πολιτισμική μας κληρονομιά, μιας και το ανθρώπινο αυτό δημιούργημα, άρρηκτα δεμένο με το παραδοσιακό γεωργικό τοπίο, αποτελεί παλίμψηστο του διαχρονικού αγροτικού μόχθου. Πλαισιωμένο από τη μνήμη αναρίθμητων γενεών που το άγγιξαν και το αξιοποίησαν, το τοπίο αυτό φέρει δωρικά αποτυπωμένες πρωτότυπες, άριστα προσαρμοσμένες στις τοπικές συνθήκες παραγωγικές λύσεις που αποτελούν πρότυπα λαϊκής αρχιτεκτονικής και αισθητικής, μνημεία εντοπιότητας. Μαζί με τους ελαιώνες και τα ταπεινά φρύγανα, τους πετρόχτιστους οικισμούς και τις κυματιστές ακτές, συνιστούν το διαχρονικό τοπίο του Αιγαίου. Η παρούσα ματιά δεν στοχεύει μόνο στην πρόκληση της μνήμης, αλλά, ει δυνατόν, στην πρόσκληση για δράση, θαρρώντας ότι η αναχαίτιση της βαθμιαίας αλλοίωσης του πολιτισμικού τοπίου του Αιγαίου είναι ακόμα δυνατή.
