Ο θεσμός των βουλευτών επικρατείας, η ένταξή του στο σύστημα της άνευ σταυροδοσίας εκλογής βουλευτών και η αρχή της άμεσης ψηφοφορίας (άρθρ. 54 παρ. 3, 51 παρ. 3 Συντ.)

Περιγραφή:

1. O θεσμός των βουλευτών Επικρατείας προβλήθηκε, διαχρονικά, ως μία ιδιότυπη εκσυγχρονιστική συνιστώσα του αντιπροσωπευτικού-κοινοβουλευτικού χαρακτήρα του πολιτεύματος, ικανή να συμβάλει -μέσω της παιδαγωγικής λειτουργίας των φορέων του- στην πάταξη του φαινομένου της εκλογικής πελατείας και στην ποιοτική αναβάθμιση των βουλευτών και των ενδοκοινοβουλευτικών διαδικασιών. Ωστόσο, η πρακτική του θεσμού ανέδειξε σωρεία προβληματισμών αναγομένων, ιδίως: Α) στην τήρηση των κανόνων της ενδοκομματικής δημοκρατίας κατά την επιλογή των επιλεγέντων ως υποψηφίων βουλευτών Επικρατείας και στην πάταξη του φαινομένου της κομματικής ολιγαρχίας. Β) στην εναρμόνιση της διαδικασίας ανάδειξης των φορέων του θεσμού προς τη θεμελιώδη αρχή της αμεσότητας της ψήφου. Οι ανωτέρω προβληματισμοί καθίστανται εναργείς συσχετιζόμενοι με τις παραμέτρους ανάδειξης βουλευτών των εκλογικών περιφερειών βάσει του συστήματος της "δεσμευμένης" εκλογικής διαδικασίας (λ.χ. της εκλογής ως βουλευτών των διατελεσάντων Πρωθυπουργών, των αρχηγών κομμάτων, καθώς και όταν προκηρύσσονται εκλογές σε χρόνο εγγύτατο προς την προηγηθείσα αντίστοιχη διαδικασία). 2. Οι ατυχείς επιλογές, όμως, των κομματικών ηγεσιών και η ανεπαρκής πολιτική συμπεριφορά των φορέων του θεσμού συνέτειναν στην απώλεια μιας μοναδικής ευκαιρίας να καταστούν οι βουλευτές Επικρατείας πρωτοπόροι στη θεσμική οργάνωση ενός υγιούς πολιτικού ανταγωνισμού, συμβάλλοντας έτσι στη μετουσίωση του δυνητικού χαρακτήρα του θεσμού σε σταθερά του αντιπροσωπευτικού συστήματος. 3. Η βιωσιμότητα του θεσμού των βουλευτών Επικρατείας, διέρχεται, εν τέλει, μέσα από την ανάγκη εμπλουτισμού της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας με συμμετοχικά στοιχεία. Η εν λόγω εξέλιξη θα συνέβαλε στη διάγνωση εκ μέρους του Λαού της φύσης και της σκοπιμότητας του θεσμού, καθώς και των περιθωρίων συμβολής του στην αξιοπιστία των ενδοκομματικών και ενδοκοινοβουλευτικών διαδικασιών. Παράλληλα, θα συνέτεινε στην εδραίωση σχέσεων αμοιβαίας εμπιστοσύνης και κοινωνικοπολιτικής ευθύνης ανάμεσα