Καραβάκια-τάματα και θαλασσινή αφιερωματική πρακτική στο Αιγαίο
Περιγραφή:
Παρά τον πλούτο και την ποικιλία των ναυτικών μας ταμάτων, η έρευνα στον τομέα αυτόν είναι στην πατρίδα μας σχεδόν ανύπαρκτη. Αντίθετα σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, παρατηρείται εδώ και χρόνια μια εντυπωσιακή κινητοποίηση για την επισήμανση, καταγραφή, μελέτη και προστασία των αντίστοιχων δικών τους αφιερωμάτων. Δημοσιεύονται μελέτες, κυκλοφορούν σχετικά περιοδικά, διαθέτονται μουσειακοί χώροι, γίνονται περιοδικές εκθέσεις και συνέδρια και έχουν συσταθεί σύλλογοι προστασίας των ναυτικών αφιερωμάτων.
Στην Ελλάδα, πλην της θαλασσινής, και η γενικότερη μελέτη της αφιερωτικής πρακτικής είναι αρκετά περιορισμένη. Ειδικά για τα μεταλλικά «τάματα» (ομοιώματα ανθρώπινων μελών, ζώων και αντικειμένων), τη θαλασσινή έκφραση των οποίων αποτελούν τα ασημοκάραβα, πρέπει να αναφερθούν οι εργασίες των Κ.Α. Ρωμαίου, Ν.Γ. Πολίτου, George Eckert και P.E. Formozis, Rudolf Kriss και Hubert Kriss-Heinrich, Νίκου Παπαδάκι, Α. Φασιανού - Ν. Αρχελάου, Ζαχαρία Στέλλα και Χάρη Κουτελάκη. Οι εργασίες αυτές, ιδιαίτερα σημαντικές για έναν τομέα με τόσο ισχνή βιβλιογραφία, δεν αγγίζουν ωστόσο το θέμα μας παρά μόνο περιφερειακά, αφού, εκτός από ορισμένες αναφορές, δε στρέφονται προς αυτή την κατεύθυνση. Το ίδιο συναντούμε επισημάνσεις και ειδήσεις σχετικές με τα ναυτικά αφιερώματα και σε βιβλία γενικού λαογραφικού ή ιστορικού περιεχομένου, καθώς και σε έργα της λογοτεχνίας μας. Δεν υπάρχει όμως πουθενά μια συστηματική εξέταση της θαλασσινής αφιερωτικής πρακτικής, ούτε στη γενική της διάσταση ούτε σε σχέση με το ναυτικό αφιέρωμα.
Σ' αυτό ακριβώς αποβλέπει αυτή εδώ η εργασία. Στηρίζεται σε επιτόπια και σε βιβλιογραφική έρευνα και ακολουθεί δύο κατευθύνσεις: Διερευνά τόσο την αφιερωτική πράξη, το έθιμο δηλαδή της αφιέρωσης, όσο και το αντικείμενο, δηλαδή το ναυτικό αφιέρωμα και ιδιαίτερα το καραβάκι-τάμα. Πρόκειται για δύο διαδοχικές φάσεις μιας ενιαίας διαδικασίας που στην όλη πορεία της δέχεται ποικίλους εθνολογικούς, θρησκειολογικούς και κοινωνιολογικούς προσδιορισμούς. Αντίστοιχα εθνοθρησκειολογική και κοινωνιολογική είναι και η ανάλυση που επιχειρείται.
