Η κρίση των δικτατοριών
Περιγραφή:
Η στρατιωτική δικτατορία των συνταγματαρχών 1967-1974, ως ειδική μορφή Κράτους Εκτάκτου Ανάγκης, κατά τον Πουλαντζά δεν ήταν φασισμός, σε αντίθεση με το σύνολο σχεδόν των άλλων αναλύσεων που υποστηρίζουν ακριβώς το αντίθετο. Και τούτο διότι η Χούντα δεν ήταν κόμμα φασιστικό, όπως το ναζιστικό στη Γερμανία και το φασιστικό στην Ιταλία κατά τον Μεσοπόλεμο. Δεν είχε οργανώσει μάζες σε μηχανισμούς φασιστικού τύπου, δεν είχε δράσει ιδεολογικά και πολιτικά πριν την άνοδο των στρατιωτικών στην εξουσία, ούτε κατά τη διάρκεια της επταετίας. Έτσι, δεν είχε πετύχει τον εκφασισµό των κρατικών µηχανισµών, των συνδικάτων, των αντιπροσωπευτικών σωµάτων, µηδέ της αστικής µονοπωλιακής τάξης εξαιρουµένης. Όπως ο ίδιος δείχνει στο έργο του "Φασισµός και Δικτατορία", που είχε προηγηθεί (1970), ο φασισµός είναι µια ιδιότυπη µορφή Κράτους Εκτάκτου Ανάγκης, που δεν πρέπει να συγχέεται ούτε µε τις µορφές στρατιωτικών δικτατοριών ούτε µε τις αυταρχικές µορφές του κράτους του µονοπωλιακού καπιταλισµού. Τα κατ' εξοχήν χαρακτηριστικά του φασισµού-ναζισµού είναι ο πλήρης εκφασισµός της κοινωνίας χάρη στη δράση του φασιστικού κόµµατος και η άσκηση της πολιτικής µε µιλιταριστικά µέσα. Δεν είναι όλες οι δικτατορίες φασισµός ο "πανφασισµός" ήταν ιδέα ξένη στον Πουλαντζά. Οι πολιτικές συνέπειες της θέσης αυτής ήταν σηµαντικές, µολονότι ούτε τα κόµµατα της Αριστεράς είχαν υιοθετήσει τις απόψεις του και τα οποία παρέµειναν στην, τριτοδιεθνιστικής προέλευσης, άποψη περί του φασιστικού χαρακτήρα της δικτατορίας. Ο Πουλαντζάς εστιάζει την προσοχή του όχι μόνο στην περίπτωση της Ελλάδας, αλλά ξανοίγεται στον ευρωπαϊκό χώρο περιλαμβάνοντας στην ίδια τυπολογία της στρατιωτικής δικτατορίας την περίπτωση της Πορτογαλίας και της Ισπανίας. Οι διαφορές ανάμεσα στις τρεις στρατιωτικές δικτατορίες ορατές αλλά και οι ομοιότητες διδακτικές.
