Οι Έλληνες στη Μαύρη Θάλασσα

Περιγραφή:

Οι κοσμοϊστορικές αλλαγές, οι γεωπολιτικές ανακατατάξεις, οι εξελίξεις σε διεθνές και περιφερειακό επίπεδο και οι δραματικές συγκυρίες που μας περικυκλώνουν καθιστούν συνεχώς επίκαιρο αυτό το βιβλίο. Μια διαρκής επικαιρότητα που επανέρχεται με μεγάλες εντάσεις από την πρώτη έκδοση, που κυκλοφόρησε τον Απρίλιο του 1991 στα αγγλικά, για να συνοδεύσει τότε μία έκθεση στο King's College του Πανεπιστημίου του Λονδίνου, μέχρι σήμερα, την άνοιξη του 2022, όταν κρίθηκε απαραίτητη η επανέκδοση του έργου, το οποίο είχε κυκλοφορήσει ανανεωμένο και σε μεγάλο βαθμό εμπλουτισμένο το 2001, καθώς το επέβαλαν τα γεγονότα μεταξύ 1991 και 2001. Αυτά όλα εξηγούνται στις αμέσως επόμενες σελίδες: «Από την πρώτη στη δεύτερη έκδοση, 1991-2001» (σ. 9-13). Αυτό που δύσκολα μπορεί να εξηγηθεί είναι η αβελτηρία του δυτικού κόσμου στη διάρκεια εκείνης της κρίσιμης δεκαετίας, όταν μεταβάλλονταν τα πάντα στις έξι χώρες που αυλίζονται στη μαυροθαλασσίτικη λεκάνη και στις χώρες του ευρύτερου ευρωπαϊκού, ευρασιατικού και ασιατικού περίγυρου.
Δίχως να παραγνωρίζω τη σπουδαιότητα της επικαιρότητας και τις επιτακτικές ιδιότητες ή τις επιταχυντικές της ικανότητες -σ' αυτές εξάλλου οφείλεται εν πολλοίς και αυτή η επανέκδοση- πρέπει να πω ότι αυτό το πόνημα θεωρήθηκε ένα διαχρονικό έργο αναφοράς, επειδή στηρίζεται στον πιο σταθερό παράγοντα του ιστορικού γίγνεσθαι δια μέσω των χιλιετιών: τα γεωγραφικά δεδομένα. Όσες αλλοιώσεις κι αν έχει υποστεί το φυσικό περιβάλλον, όσο κι αν η Μαύρη Θάλασσα σαπίζει λόγω της τρομακτικής οικολογικής μόλυνσης και των αποβλήτων που κατεβάζουν τα μεγάλα ποτάμια, οι γεωγραφικές συντεταγμένες παραμένουν ο μοναδικός και σχεδόν αμετάβλητος παράγοντας που διαμορφώνει τη μοναδική στερεή βάση για να παρακολουθήσει κανείς τις ανθρώπινες δραστηριότητες σε όλα τα πεδία και να κατανοήσει, ως έναν βαθμό, τις πολιτικές αποφάσεις, τις κοινωνικές νοοτροπίες και συμπεριφορές. «Δίχως τη βούληση των αρχαίων Βυζαντίων, κανείς δεν μπορεί να εισπλεύσει στον Εύξεινο Πόντο ή να εκπλεύσει» λέει ο Πολύβιος για εκείνους που κατείχαν τον Βόσπορο, δηλαδή τους Μεγαρείς. Ενώ ο Ηρόδοτος και, δεκαπέντε αιώνες αργότερα, ο αυτοκράτορας Κωνσταντίνος Ζ' ο Πορφυρογέννητος αισθάνονται την ανάγκη να περιγράψουν τον μεγάλο ποταμό Δνείπερο - από τους καταρράκτες κοντά στο Κίεβο μέχρι τις εκβολές του περίπου 1.000 χιλιόμετρα νοτιότερα.