Λογοτεχνία της πόλης

Περιγραφή:

Ο ισχνός αυτός τόμος που απαρτίζεται από ένα δοκίμιο και ένα ανθολόγιο έχει ήδη τη μικρή του ιστορία. Το δοκίμιο, με τίτλο "Γραμματολογία της πόλης" και υπότιτλο "Λογοτεχνία της πόλης / πόλεις της λογοτεχνίας. Αθήνα: 1870-1920", πρωτογράφηκε εν θερμώ το καλοκαίρι του 1984 στη Θεσσαλονίκη, κάτω από συνθήκες εναλλασσόμενης δυσθυμίας και ευφορίας, όχι άσχετες με το ζήτημα της πόλης· εκφωνήθηκε εν ψυχρώ στην Αθήνα τον Σεπτέμβριο της ίδιας χρονιάς, στο πλαίσιο του Διεθνούς Συμποσίου Ιστορίας που πραγματοποίησε η Εταιρεία Μελέτης Νέου Ελληνισμού (Αθήνα: 26-28 και Ερμούπολη: 29-30 Σεπτεμβρίου) με θέμα τη Νεοελληνική πόλη. Το κείμενο της προφορικής ανακοίνωσης, αναλλοίωτο, συνοδευόμενο από εκτενείς σημειώσεις και ορισμένους βοηθητικούς πίνακες, δημοσιεύθηκε προς το τέλος του 1985 στον Α΄ τόμο των Πρακτικών του Συμποσίου.[...] Με τον όρο "λογοτεχνία της πόλης" -του άστεως, αστική λογοτεχνία- δεν αναφερόμαστε βέβαια σε κάποιο πάγιο και θεσμοποιημένο στο χώρο της ποιητικής λογοτεχνικό είδος. Πρόκειται περισσότερο για επιλογή μιας οπτικής γωνίας, ενός μεθοδολογικού στόχαστρου: πως η πραγματική -ιστορική και συγκεκριμένη- πόλη αποτυπώνεται και διαθλάται στη λογοτεχνία και ποια είναι η σχέση αυτής της δεύτερης, πλασματικής, πόλης με την πρώτη. Η ιδιομορφία λοιπόν αυτής της τοπογραφικά προσδιορισμένης λογοτεχνίας έγκειται κυρίως στη θεματική της εστίαση: όχι μόνο το πλαίσιο μέσα στο οποίο διαδραματίζονται οι περιπέτειες των πλασματικών ηρώων είναι αστικό (του άστεως), αλλά πολύ συχνά τα πρόσωπα υποχωρούν, μετατοπίζονται σε δεύτερο πλάνο ή και εκτοπίζονται εντελώς από την πρωταγωνιστική αδηφαγία της πόλης. Εξαφανίζονται, θα λέγαμε, τα πρόσωπα και αποκτούν "προσωπικότητα" οι πλατείες, οι δρόμοι και οι γειτονιές. Με άλλα λόγια, ψάχνουμε για κείμενα, τα οποία στη στερεότυπη ερώτηση: "ποιος μιλά;" μπορούν ν' απαντήσουν: "η πόλη". (από την εισαγωγή της Λίζυς Τσιριμώκου) Ανθολογούνται τα κείμενα: "Η στρατιωτική ζωή εν Ελλάδι", αγνώστου "Το πανόραμα", Μιχαήλ Μητσάκη "Εις Αθηναίος χρυσοθήρας", Μιχαήλ Μητσάκη "Φιλόστοργοι", Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη "Το παράπονο του νεκροθάπτου", Εμμανουήλ Ροΐδη "Οι άθλιοι των Αθηνών" Ιωάννου Κονδυλάκη "Η κερένια κούκλα", Κωνσταντίνου Χρηστομάνου