Η ελληνική επανάσταση και οι αυτοκρατορίες

Περιγραφή:

Όλες οι γραμμές της ιστορικής εξέλιξης είναι τεθλασμένες και εμείς προσπαθούμε να τις κάνουμε ευθείες. Πώς αποκαλούμε, αλήθεια, αυτή τη χώρα πριν γίνει η Ελλάδα; Τη δεκαετία του 1840 ήταν κατανοητό πως ετούτο το έθνος, που σήμερα είναι αδιαμφισβήτητη πραγματικότητα, ήταν μια Βαβέλ. Αλλά αν δεχόμαστε πως ήταν Βαβέλ μετά την επανάσταση, τι ήταν άραγε το 1800; Και τι σημαίνει αυτό για το 1821; Τα έθνη δεν υπήρχαν πάντα. Η Ελλάδα ιδρύθηκε ίσως ως το πρώτο έθνος-κράτος, την επικράτεια του οποίου καθόρισε μάλλον ο λαός παρά ο μονάρχης ή το ίδιο το κράτος. Κεντρικός στόχος αυτού του βιβλίου είναι να δείξει ότι ποικίλες Ελλάδες ήταν εφικτές, ότι για συγκεκριμένους ιστορικούς λόγους έγιναν κάποιες επιλογές εις βάρος άλλων, το έθνος πήρε ορισμένες μορφές και όχι άλλες. Η εξήγηση βρίσκεται σε μεγάλο βαθμό στη συνάντηση των Ελλήνων και των άλλων λαών της περιοχής με τις ευρωπαϊκές δυνάμεις, και πρώτη τη Γαλλία -αρχικά δημοκρατική και μετέπειτα αυτοκρατορική-, οι οποίες έφθασαν στις ακτές των Βαλκανίων στη διάρκεια της ναπολεόντειας εποχής και στην πραγματικότητα δεν έφυγαν ποτέ. *** Η άφιξη των στρατευμάτων της Δημοκρατίας της Γαλλίας το 1797 στις ακτές των Βαλκανίων και στα Επτάνησα έφερε μαζί της την ιδέα του νεωτερικού κράτους. Με το καταλυτικό αυτό γεγονός και την ενεργή παρέμβαση των άλλων αυτοκρατορικών δυνάμεων στην περιοχή δημιουργήθηκαν νέες κοινωνικές και οικονομικές δυνατότητες για τους Έλληνες, που μπορούσαν να υπηρετούν οποιαδήποτε δύναμη. Ταυτόχρονα πρόβαλε η δυνατότητα για ένα διαφορετικό καθεστώς και έναν διαφορετικό, εθνικό εαυτό. Μέσα σ’ αυτό το πλαίσιο συντελέστηκε η Ελληνική Επανάσταση. Το 1830, με το τέλος της επαναστατικής περιόδου, τα δεδομένα άλλαξαν. Και πάλι η Γαλλία, με την αποστολή εκστρατευτικού σώματος στον Μοριά για να εκδιώξει τους τελευταίους μουσουλμάνους, εγκαινίασε τη νέα εποχή και επιβεβαίωσε ότι η Ελλάδα θα ήταν ένα χριστιανικό έθνος-κράτος. Ωστόσο, ενώ η επαναστατική Γαλλία είχε εμπνεύσει την ιδέα του έθνους και της δημοκρατίας, όπως εκφράστηκε στις Εθνοσυνελεύσεις της Ελληνικής Επανάστασης με τις φιλελεύθερες διακηρύξεις τους, η συγκρότηση του ελληνικού κράτους καθορίστηκε τελικά από το πλαίσιο που είχε διαμορφωθεί μετά την ήττα του Ναπολέοντα και το συνέδριο της Βιέννης: το «αυτοκρατορικό» πλαίσιο της Ιεράς Συμμαχίας που, παραμερίζοντας πολλά άλλα ενδεχόμενα, σφράγισε τη συγκεκριμένη μορφή και την τύχη της νεότερης Ελλάδας.